Wstęp

              Dzieje i powstanie Dąbrówki ściśle łączą się z jej przynależnością do słowiańskich plemion ( szczepów )  pomorskich. Pomorzanie zamieszkiwali północną część kraju  z dostępem do Morza Bałtyckiego . Znajdujące się 12 km na południe od Chojnic tereny dzisiejszej Dąbrówki weszły w skład państwa polskiego

w X wieku.     

Pierwsze zapiski wymieniają władców z rodu Piastów, którzy scalając poszczególne szczepy, tworzą zręby państwa. Swoją nazwę przyjęło ono od plemiona Polan. Wprawdzie historia tych terenów była burzliwa, lecz teraz u schyłku XX wieku tereny Pomorza (w tym Pomorza Gdańskiego) należą terytorialnie i kulturowo do Polski.

            Piękna nazwa Dąbrówka z pewnością swój rodowód wzięła od otaczających ją w przeszłości lasów. Już od niepamiętnych czasów obszar Pomorza Gdańskiego porastała wielka puszcza z niezliczoną liczbą rzek, jezior i bagien. Rosłe dęby tworzyły  dąbrowy (zdrobniale: dąbrówki-małe dąbrowy).

            Nie istnieją dokumenty, które wskazywałyby na wczesne osadnictwo na tych terenach. Po prostu nie prowadzono badań, które potwierdziłyby istnienie w okresie słowiańskim osady czy mniejszego siedliska. Jednak można założyć, iż na terenach Dąbrówki mogły powstać pojedyncze domostwa. Ludzie tam mieszkający karczowali naokoło las i uprawiali w ten sposób swoje poletka. Były to organizacje rodowe z dominacją władzy ojcowskiej. Powiadam-być może-gdyż są to przypuszczenia oparte na wiedzy ogólnej o ludach i szczepach słowiańskich.

Z  dziejów  Dąbrówki

             Zanim pojawiła się dzisiejsza nazwa miejscowości, w roku 1275 książę pomorski Mszczuj II (Mestwin) darował zakonowi Augustianów ziemię zwaną Louissowa Dubrawa i Louissewa Dambrowa. Granicę posiadłości tego zakonu miał wyznaczać Myśliboj Malowy- pierwszy znany z imienia mieszkaniec Chojnic. Również w tym dokumencie po raz pierwszy historycy odczytują nazwę tego miasta, które odegrało dużą rolę w historii Pomorza.

             W roku 1282 Mszczuj II zawarł w Kępnie (Wielkopolska) układ z Księciem Przemysławem II na mocy, którego Pomorze Gdańskie a wraz z nim Dąbrówka (Louissewa Dambrowa) znalazły się w łonie Królestwa Polskiego. Augustianie otrzymane ziemie  wnieśli jako wiano cystersom oliwskim, łącząc się z nimi na początku XIV wieku (1306r).Kolejną nazwę miejscowości jako Dambrow odczytać można pod datą 1356 r. W 1356 r. nazwa ulega zmianie na Dambrowa,

a w 1400 r,Damerow. Pruska nazwa Dąbrówki to Damerau.

             W roku 1333 ziemie przekazane augustianom przeszły pod panowanie Zakonu Krzyżackiego, który do Polski został sprowadzony przez Księcia Konrada

Mazowieckiego w 1226 r. Rycerze spod znaku Czarnego Krzyża (Zakon Najświętszej Marii Panny Domu Bożego w Jerozolimie) otrzymawszy Ziemię Chełmińską," ogniem i mieczem" przeprowadzali chrystianizację pogańskich Prus. W 1356 r.- w okresie panowania króla Kazimierza Wielkiego (1333-1370)-Krzyżacy wspomniane ziemie odstąpili arcybiskupom gnieźnieńskim w zamian za Gembarzów w człuchowskiem.

               Pierwsza wiadomość o parafii katolickiej w Dąbrówce pochodzi

z 1398r.Zawarty jest w niej spis kolektorów dziesięcin. Jednak wydaje się możliwym, że instytucjonalizacja kościoła na tych terenach rozpoczęła się w 1275r., gdy ziemie przejęli zakonnicy augustianie. Czuli się odpowiedzialni za krzewienie wiary chrześcijańskiej i mogli założyć w Dąbrówce Kościół Katolicki (inne wyznania chrześcijańskie powstały dopiero po wystąpieniu Marcina Lutra w 1517r.).Należy przypuszczać, że w tym okresie, wraz z powstaniem Kościoła, nastąpił rozwój osadnictwa. Powstały gospodarstwa, rozwijało się prymitywne rolnictwo. Niestety odrębność parafialną Dąbrówka straciła najpóźniej w 1615r., gdyż wówczas arcybiskup Baranowski miejscowy kościół połączył z Kościołem Kamieńskim.

               Do 1772r. Dąbrówka znajdowała się w granicach Rzeczypospolitej Polskiej. Już po pierwszym rozbiorze ziemie te zostały włączone do Prus. Definitywnie III rozbiór Polski w 1795r. wymazał kraj z mapy świata, a opisywane ziemie do 1918r. znajdowały się w zaborze pruskim. Przed I rozbiorem, w 1867r. Dąbrówka zajmowała 5580 mórg ziemi i była wsią włościańską. Znajdowało się tam                 65 budynków  mieszkalnych na ogólną liczbę 142 (stajnie, stodoły itp.). We wsi mieszkało 446 katolików i 18 ewangelików. Do szkoły uczęszczało 62 dzieci.

Poczta znajdowała się w odległym o milę Kamieniu. Okres niewoli pruskiej charakteryzował się przede wszystkim działaniami germanizacyjnymi zaborcy. Nastąpił okres kolonizacji, który miał wpływ na rozwój osadnictwa. Ludność niemiecka zakładała własne gospodarstwa. We wsi mieszkali Niemcy, którzy rozwijali nowoczesną, jak na ówczesne czasy gospodarkę rolną.


 

               Po pierwszej wojnie światowej w 1918r. Dąbrówkę zamieszkiwała w 95% ludność niemiecka wyznania katolickiego. Na mocy traktatu wersalskiego z 1919r. Pomorze Gdańskie wróciło do macierzy, a więc i Dąbrówka znalazła się na terytorium Polski. Niedaleko, bo między miejscowością Zamarte i Człuchów, przebiegała nowa  granica polsko-niemiecka. Odzyskanie niepodległości nie spowodowało nagłej zmiany oblicza narodowościowego wsi. Jako, że były to tereny przygraniczne, Niemcy nadal stanowili trzon mieszkańców, aż do 1945 roku. W okresie międzywojennym zaczęli napływać Polacy . Wśród pierwszych polskich gospodarzy, którzy przybyli do Dąbrówki w latach dwudziestych byli: Oczkowski, Guzik, Surma, Jurak, Habrzyk, Hagno, Piotrowski, Kaszuba, Korczak, Bukowski, Sadowski,  Gabrych. Od 1926r. Pipów (osada należąca do Dąbrówki) znalazł się w rękach Polaków. Otrzymali oni ziemię z Urzędu Likwidacyjnego w Poznaniu. Z wypowiedzi osób pamiętających lata  międzywojenne wynika, że stosunki między              Polakami ,a Niemcami były poprawne.

W kościele msze odbywały się po niemiecku, a co trzecią niedzielę po polsku. Później  jedna msza niedzielna miała charakter polski, a suma  była dla Niemców. Najbliższy kościół ewangelicki znajdował się w Drożdzienicy. Rozebrano go po II wojnie światowej. W opisywanym okresie we wsi były dwa sklepy prowadzone przez Niemców. W budynku na placu przykościelnym sprzedawał Antoni Bratz,                  a w miejscu dzisiejszego Domu Kultury Leopold Rozentreiter, którego budynek spłonął podczas II wojny światowej. W miejscu dzisiejszego sklepu GS (na górce) stała wiejska kuźnia należąca do Niemca Alojzego Kistela. Po wojnie pracowali tam Jakubowski i Frąckowski. W okresie II Rzeczypospolitej w Dąbrówce bywał ówczesny poseł do Sejmu, Józef Jóźwik - rolnik mieszkający w Sławęcinie.

               1 września 1939r. wybuchła II wojna światowa. Już w pierwszych dniach wojny Dąbrówka została włączona do III Rzeszy Niemieckiej. Podczas okupacji życie we wsi było ciężkie, szczególnie wśród Polaków. Zakupy w sklepach odbywały się na  podstawie kartek żywnościowych. Niemcy (mieszkańcy Dąbrówki), choć czuli się właścicielami tych ziem, to żyli z Polakami w jako takiej zgodzie, jeżeli można użyć tego słowa w stosunku do narodowości będących po dwóch stronach barykady. Przykładem godnym odnotowania jest pomoc Niemca Berenta (sołtysa) przy zwolnieniu Jana Gabrycha z lagru w Radzimiu. Natomiast innego mieszkańca-Haysra uratował folksdojcz Pląskowski.

               Niestety pierwsze dni okupacji  niemieckiej były ostatnimi chwilami życia proboszcza  tutejszej parafii ks. Konrada Piątkowskiego. Został aresztowany

29 września 1939 roku  przez gestapo. Przewieziono go do utworzonego w Radzimiu obozu . Dokonywano tam egzekucji, w których zginęło około 4000 osób.

Ks. Konrad zginął prawdopodobnie  30 października 1939 r. w Rudzkim Moście,

gdzie został zastrzelony przez Niemca z Przymuszewa o nazwisku Lurmann.

W kościele parafialnym w Dąbrówce widnieje tablica pamiątkowa,  poświęcona

tragicznej śmierci polskiego księdza. W tym samym obozie zginęli inni mieszkańcy Dąbrówki . Wśród nich byli Stefan Kamionka i Bolesław Kaproń. Choć były to lata mroczne i okrutne, to należy wspomnieć  o innym człowieku narodowości niemieckiej, który w pamięci Polaków zapisał się jako dobry człowiek i kapłan. Był nim ks. Jan Wohlert. Emerytowany kapłan z Gdańska , który przybył do Dąbrówki

15 marca 1942 roku z Pruszcza Gdańskiego. Obowiązki duszpasterskie sprawował do końca wojny. Po zakończeniu działań wojennych miejscowi Polacy zeznali, że był on przychylny Polakom. Łamał niemieckie zakazy spowiadania w języku polskim, narażając się władzom okupacyjnym . Niósł posługę kapłańską wszystkim, którzy jej potrzebowali. Choć sam był Niemcem,  to jednak swoją postawą zyskał szacunek  miejscowych Polaków. Szerzej o sytuacji i roli kościoła podczas okupacji pisze Piotr Leśniewski w pracy p.t. "Kościół katolicki w Dąbrówce podczas okupacji  hitlerowskiej(1939-1945)."

              Po latach okupacji i wynaradawiania 13 lutego 1945 roku Niemcy zaczęli opuszczać wieś. Następnego dnia tj. w poniedziałek 14 lutego do Dąbrówki wkroczyły wojska radzieckie, kierując się pospiesznie w stronę Chojnic. Podczas wyzwalania miejscowości najbardziej ucierpiał kościół, gdzie w 30%  uległa zniszczeniu wieża.

Pamiętający tamte czasy mówią, że zginęły szaty liturgiczne. Po przejściu frontu szkołę zastano w ogólnym bałaganie, ze zniszczonymi sprzętami i książkami.

Gospodarze niemieccy, tuż po wyzwoleniu w pośpiechu opuszczali te tereny udając się w głąb Niemiec. Na ich miejsce przybywali Polacy - w większości repatrianci ze wschodu, którzy przejmowali pozostawione mienie i ziemię. Był to czas zaprowadzania i utrwalania władzy ludowej.  Przykładem rozdarcia i antagonizmów w społeczeństwie wynikających z tworzenia się nowej - socjalistycznej - rzeczywistości, był fakt działalności na tym terenie grupy "Ważnego". Z przekazów słownych wynika, że mieszkający we wsi Fijałkowski był współpracownikiem Urzędu Bezpieczeństwa w Sępólnie. Do przekazywania informacji wykorzystywał córki Janinę i Żaklinę.  Niepogodzeni z nową władzą ludzie "z lasu" wydali wyrok śmierci na donosiciela. Podczas akcji zdołał się ukryć, a jego żona została postrzelona w rękę. Córki zostały zabite. Jest to jeden z przykładów tragedii, jakie naród polski przeżył po zakończeniu okupacji hitlerowskiej i przymusowym wejściu w orbitę wpływów Związku Radzieckiego.

              Po zakończeniu wojny nastał czas odbudowy gospodarki, w tym i rolnictwa. Nastąpiło ożywienie społeczeństwa, które pragnęło spokojnie żyć i pracować. Zaraz po wojnie Franciszek Fiołek rozpoczął organizowanie ochotniczej straży pożarnej. Na wyposażeniu była ręczna pompa i wóz konny. Inni zajęli się organizacją kółka rolniczego. Szczególnie aktywni to: Jan Szczepański i Stefan Mosek. Pierwsze maszyny to młocarnia i ciągniki. Istniała też składnica paliwa. Szeroką działalność rozwinęło Koło Gospodyń Wiejskich, organizując na przestrzeni lat wiele cennych imprez. Działalność organizacji w dużej mierze zależy od przewodniczącej. Po wojnie funkcję tę piastowały: Wanda Fiołek, Helena Kaszuba, Balbina Mazur, Halina Trzeciak i Leokadia Ruhnke.

                 Wśród wielu inicjatyw społecznych, które doprowadziły do rozwoju wsi należy wymienić:

     -powstanie nowych dróg,

     -elektryfikacja wsi,

     -budowa kanalizacji i wodociągu,

     -budowa Wiejskiego Domu Kultury,

     -budowa nowej szkoły,

     -telefonizacja wsi.

                  Na zmianę charakteru wsi i pewny jej rozwój wpłynęło powstanie Zakładu Rolnego. Po roku 1989 zmiany polskiej gospodarki oraz sceny politycznej wpłynęły również na oblicze Dąbrówki . Przy zaangażowaniu radnego Piotra Leśniewskiego / kadencje 2002-2010/ powstało nowe oświetlenie  oraz chodniki na osiedlu – ul. Leśna.

Rozwój sektora prywatnego sprzyjał powstaniu sklepu i kawiarni .Pierwsze  punkty  rozwinął Mirosław Szczepański , który tragicznie zginął w wypadku samochodowym.

               Jedyne połączenie komunikacyjne z Chojnicami (po wojnie) istniało przez dworzec kolejowy w Obkasie, do którego należało dotrzeć pieszo ok. 4 kilometrów.

Obecnie istnieje komunikacja autobusowa , która umożliwia dotarcie do :Chojnic , Tucholi , Sępólna Kr. , Kamienia Kr. i  Bydgoszczy oraz MZK z Chojnic / 2010 r./. Nadal istnieje punkt pocztowy w sklepie na ul. Leśnej, a korespondencję obsługuje listonosz z Kamienia .

Dużym udogodnieniem  dla mieszkańców są telefony , które w cenie 6 mln. starych złotych mógł założyć każdy chętny . W Dąbrówce istniało około 70 numerów telefonicznych. W dobie rozwoju telefonii komórkowej tylko nieliczni pozostawili telefony stacjonarne TPSA.

Z  historii  parafii  i  kościoła

             Jak wspomniałem wcześniej, instytucjonalizacji chrześcijaństwa należy szukać w wieku XIII. W wieku XVII parafię wcielono do Kościoła Kamieńskiego.

Do roku 1992 terytorialnie parafia Dąbrówka należała do Diecezji Chełmińskiej, którą utworzono w 1243 roku.

               Własnego pasterza parafia otrzymała dopiero w 1870r., a akt wznowienia działalności parafii podpisał biskup Leon Redner 5 stycznia 1892 roku. Obecny kościół z cegły stoi na miejscu XIV-wiecznej budowli z kamienia polnego. Wybudowano go w roku 1899, gdy rządcą parafii był ks. Rudof Schwinkowski. Konsekracji kościoła dokonał 4 października biskup Augustyn Rosentreter. Jest to świątynia pod wezwaniem św. Michała Archanioła,a odpust odbywa się w pierwszą niedzielę po  św. Michale (29 wrzesień). Do 1939r.do parafii należało ok.30 ha ziemi. Po reformie diecezjalnej od 1992r. parafia Dąbrówka (do, której należą wsie: Dąbrówka, Drożdzienica, Przymuszewo, Obrowo), przynależy do Dekanatu Kamień Krajeński, Diecezji Pelplińskiej ze stolicą archidiecezjalną w  Gdańsku .

              Z dokumentów parafialnych i diecezjalnych udało się sporządzić poczet rządców parafii, który przedstawia się następująco:

1.Ks. Piotr Book-od 11 VI 1870r.-do 12 VII 1876r.

2.Ks. Felstow-od 1876r.

3.Ks. A. Spors-od 1884r.

4.Ks. Rudolf Schwinkowski od 4 X 1888r. do 27 X 1916r.

      ur. 15 II 1852r.-zm. 27 X 1916r.-pochowany w Dąbrówce.

5.Ks. Bernard Rhode-od 27 IV 1917r.-17 X 1922r.

      ur. 27 IX 1867r. -zm. 17 X 1922r.-pochowany w Dąbrówce.

6.Ks. A. Paulus-od 1923r.

7.Ks. Ernest Jesionowski od 19 IX 1927r.

      ur. 10 I 1888r. w Radzynie, wyświęcony 29 III 1914r.

8.Ks. Wincenty Górecki-od 1933r.

      ur. VI 1899 w Dąbrówce k/Stargardu, wyświęcony 14 VI 1924r.

      zm. 20 X 1967r. w Działdowie i tam pochowany.

9.Ks. Konrad Piątkowski-od X 1938r. do 30 X 1939r.

     ur. 26 XI 1903r. w Toruniu, wyświęcony 20 XII 1930r. w Pelplinie,

     zginął 30 X 1939r. w Rudzkim Moście.

10.Ks. Leon Sochaczewski-proboszcz z Lichnów,od 15 II 1940r. sprawował

     opiekę duszpasterską.

11.Ks. Augustyn Schwanitz z Pruszcza od III 1940r. do 15 IV 1940r. sprawował

     opiekę duszpasterską.

12.Ks. Józef  Grutzmacher od 4 IV 1940r. -administrator  parafii.

13.Ks. Jan Wohlert od 15 III 1942r. do końca wojny,

      ur. 19 IV 1885r. w Gdańsku ,wyświęcony 9 III 1913r. w Pelplinie.

14.Ks. Alfons Kropidłowski od 1947r.

      ur. 13 XII 1910r.,wyświęcony 11VI  1938r., zm. 25 X 1975r.

15.Ks. Józef Kleinschmidt od 1948r.

      ur. 28 V 1910r.,wyświęcony 22 V 1937r., zm. 17 X 1976r. w Tucholi.

16. Ks. Jerzy Kruger od 1952r.

      ur. 24 II 1913r., wyświęcony 25 V 1948r., zm. 28 VIII 1976r.

17.Ks. Bolesław Lewiński od 1952r.

      ur. 11 IX 1922r., wyświęcony 23 VII 1950r.-przeniesiony do Karwi dekanat Puck.

18.Ks. Jan Konrad Szwaba od 1 IV 1962r.

      ur. 26 XI 1928r., wyświęcony 29 V 1955r. przeniesiony do Przodkowa.

19.Ks. Stefan Nowotka od 1 I 1979r.

      ur. 6 VII 1937r.-urlop zdrowotny.

20.Ks. Tadeusz Maliński od 1VI 1979r. do VIII 1992r.

      ur. 28 V 1939r. w Tucholi, wyświęcony 2 VI 1968r., przeniesiony do parafii

      Warlubie, dekanat Nowe n/Wisłą.

21.Ks. Eugeniusz Baś od 1 IX 1992r. do III 1993r.

22.Ks. Marian Zakrzewski od IV 1993r. ; mgr teol.ur.30.04.1957 r.w Chełmży ,

wyświęcony w roku 1982 .

23.Ks. Ryszard Turski - proboszcz parafii od 1.07.1996 do 31.07.1997r.Urodzony

7.01.1935 r. w   Irenie woj. tarnobrzeskie. Ukończył Seminarium  Duchowne we       Wrocławiu. Wyświęcony   28.06.1964 r. Od 25.06.1980 do 30.06.1996 r. przebywał  na emigracji w  Niemczech. Kanonik  Kapituły Katedralnej we Wrocławiu. Od  1.08.1997  ubył na urlop zdrowotny i zamieszkał w  Czempiniu /woj.poznańskie/.

24. Ks. mgr Jerzy Sikora od 1.08.1997 r. ur. w 1963 r w Kartuzach. Wyświęcony

w 1988 r. Wikariusz w Osielsku, Lęborku i Chojnicach. W Dąbrówce pierwsze probostwo.            

                   Dzisiejszy kościół pobudowany w stylu neogotyckim przyciąga wystrojem wnętrza. Szczególnie ciekawy jest ołtarz drewniany, witraże w oknach i połączenie elementów drewnianych z czerwoną cegłą. Szczególnie cennym zabytkiem jest dzwon większy z gotyckim napisem "Ave-maria-gracia-ihus-n-r-i nazaremus rex indeorum", pochodzący, według Weisego, z początku XIV wieku. Na drugim dzwonie widnieje napis "Anno 1506 jar Meister Andrews Jake ein klagengieter du Dan-s ke". Oprócz wymienionych dzwonów w posiadaniu parafii jest kielich  z 1716r., lichtarz do paschału z XIX wieku i krucyfiks ludowy z XIX wieku.    

             W biurze parafialnym znajdują się księgi chrztów , ślubów i zgonów , których pierwsze zapisy datowane są rokiem 1870 . Ostatnia wizytacja parafialna  miała miejsce w roku 1993 , a wizytującym był bp Piotr Krupa . W roku 1995 liczba wiernych w parafii wynosiła 1440 osób.

            W okresie powojennym wyremontowano plebanię oraz salkę katechetyczną . W ostatnim czasie przygotowano miejsca do pochówku w nieużywanej dotąd części cmentarza . Wykonano estetyczną bramę i podjazd . Od roku 1985 - dzięki dużemu zaangażowaniu ks. Tadeusza Malińskiego w Drożdzienicy funkcjonuje Kaplica p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego. Poświęcenia tej budowli dokonał bp chełmiński Marian Przykucki. W tym czasie  udało się wyasfaltować plac przed kościołem , który jest wizytówką wsi. Po naprawie płotu okalającego kościół miejsce to jest najładniejszym fragmentem miejscowości.

   Z historii szkoły

               Szkoła to nie tylko instytucja dydaktyczno-wychowawcza, to także ostoja patriotyzmu i narodowej kultury. Kronika szkoły z roku 1945 podaje, że "pierwsza szkoła w Dąbrówce, jak pamiętają siedemdziesięcioletni obywatele, stała nad ulicą do Obkasu. Obecnie zamieszkuje tam Józef  Warczak...". Z tego należy wnioskować, że  w latach 1870-1880 istniała szkoła, o której wyżej mowa. Następnie pobudowano szkołę drewnianą w miejscu, gdzie dzisiaj zamieszkują rodziny nauczycielskie. Budynek ten rozebrano prawdopodobnie w roku 1890. W tym samym miejscu, w centrum wsi , naprzeciwko kościoła, w roku 1891pobudowano masywną szkołę z czerwonej cegły. Były tam dwie sale lekcyjne i mieszkanie dla nauczyciela.

                 W okresie rozbiorów i okupacji były dwie klasy: polska i niemiecka oraz dwóch nauczycieli tych narodowości. Lekcje odbywały się w języku niemieckim. Wśród pierwszych pracowników tej placówki znane są następujące

 nazwiska: Badtke, Zemrau, Nowakowski, Bartmann, Szulc, Chudzińska, Basanowski, Romanowski, Maśtak, Krajnik, który uczył do 1939 roku. Po wojnie do szkoły w Dąbrówce uczęszczało 76 dzieci katolickich.

              W sąsiednich wsiach: Drożdzienica-116 i Obrowo-50dzieci tego samego wyznania. Podczas okupacji dzieci polskie praktycznie nie miały dostępu do szkoły. Uczyły się tylko dzieci niemieckie - prowadzone przez niemieckich nauczycieli.

               W czasie działań wojennych budynek szkoły wiele nie ucierpiał, choć jego wnętrze zostało zdewastowane. Zupełnie zniszczono bibliotekę szkolną. Pomimo ucisku, prześladowań i zaplanowanej germanizacji Polacy doczekali wolności.

             Tuż po wyzwoleniu spod okupacji  hitlerowskiej dnia 15.02 1945r. szkoła rozpoczęła swoją działalność. Pierwszymi nauczycielami byli małżonkowie Maria

i Henryk Roezmer. Pod koniec roku szkolnego 1945/46 nauki pobierało 105 dzieci. Dnia 1. 10. 1945r. kierownikiem został nauczyciel z Tucholi - Zygmunt Glaza, który funkcję tę sprawował do końca sierpnia 1968r. Jego następcą został Eligiusz Fiedorowicz - nauczyciel od 1948r., który dyrektorował Szkole Podstawowej

w Dąbrówce do końca roku szkolnego 1983/84. Dnia 3 maja 1996 r. społeczność Dąbrówki oraz koledzy i znajomi odprowadzili dyrektora Fiedorowicza na miejsce wiecznego spoczynku .W piersi długoletniego nauczyciela i wychowawcy przestało bić serce , które poświęcił wychowaniu dzieci i młodzieży. Od 1.09.1984r. obowiązki dyrektora powierzono Januszowi Glazie, synowi byłego dyrektora Zygmunta Glazy. Od 1945r. pracę w tej placówce podjęło wiele osób.

Wśród  kronikarskich zapisów widnieją następujące nazwiska: Franciszek Sowiński, Urszula Płotka, Anna Landmesser, Stanisław Waretko, Urszula Jungerman, Irena Drzycimska, Zdzisław Skarżyński, Irena Kiedrowicz-Kaproń, Władysław Czarnowski, Janina Kropidłowska, Bronisława Bajgot, Stanisław Bajgot, Anna Włodzik-Sztuczka, Bogumiła Korgul, Bogda Kołodziejczyk, Maria Sypniewska, Barbara Kosidowska, Zofia Miśtak-Maculewicz, Danuta Dysput-Hoppe, Albin Narloch, Maria Gemba, Jerzy Dysput, Wojciech Krajewski, Gabriela Leśniewska, Piotr Leśniewski, Wiesława Majewska-Szyszka, Stanisław Szafran, Mariusz Murawski, Iwona Pryba-Wyrowińska, Jacek Szarmach, Anna Kryger, Teresa Gołuńska, Aleksandra Mroczkowska, Jacek Mroczkowski,  Barbara Kreklau, Arleta Bartos oraz księża katecheci :

ks. Tadeusz Maliński , ks. Eugeniusz Baś  ,ks. Marian Zakrzewski , ks. kanonik Ryszard Turski, ks.Jerzy Sikora .

              Wśród wymienionych nauczycieli wielu pracowało krótko, bądź na część etatu. Na przestrzeni lat zmieniał się stopień organizacji szkoły i ilość dzieci.

W roku  1945 uczyła dwójka nauczycieli przy ilości uczniów 105. W okresie powojennym, w roku szkolnym 1947/48 zapisanych było 78 uczniów - jest to najniższy, jak dotąd, stan liczebny szkoły. Po roku 1950 zaobserwowano stały przyrost uczniów, który apogeum osiągnął w 1968 roku. Uczyło się wówczas 166 osób przy siedmiu zatrudnionych nauczycielach. Po tym roku znowu nastąpił spadek. W roku 1992 w spisie uczniów figuruje 128 osób i 11 nauczycieli. W roku 1996  do szkoły uczęszcza 121 uczniów przy tej samej liczbie nauczycieli.  Ważną datą

w historii szkoły jest 22.04.1968r., kiedy to rozpoczęto budowę nowej szkoły. Stan surowy wykonano do 10.08.1968r. Po wykończeniu oraz podłączeniu do sieci elektrycznej i wodno - kanalizacyjnej,  1.09.1969r. rozpoczęto nowy rok szkolny w nowej szkole, powstałej w dużej mierze w czynie społecznym. Obiekt ten funkcjonuje do dnia dzisiejszego, choć wymaga remontu i usprawnień. W roku szkolnym 1984/85 w szkole zostało założone centralne ogrzewanie. W pomieszczeniach piwnicznych zorganizowano kącik pomocniczy do zajęć  praktyczno-technicznych, a jedną salę lekcyjną podzielono na dwie klasy. Wygospodarowano również pomieszczenie biblioteczne. Obecnie w szkole  jest 7 sal  lekcyjnych, gabinet dyrektora, pokój nauczycielski, kuchnia, sanitariaty. W piwnicy w roku 1996 zaadaptowano jedno pomieszczenie na maszynownię , w której znajdują się urządzenia i maszyny wykorzystywane podczas zajęć praktyczno - technicznych. Podczas zajęć lekcyjnych nauczyciele mogą korzystać ze środków audiowizualnych do których należą : kolorowy telewizor , video , radiomagnetofon, komputer C-64  i rzutnik .

W ramach zajęć pozalekcyjnych opłacanych przez rodziców  dzieci mogą pobierać lekcje języka angielskiego . W okresie zimowym lekcje wychowania fizycznego odbywają się w sali Wiejskiego Domu Kultury . Wśród zajęć dodatkowych organizowanych społecznie przez nauczycieli  należy wymienić działalność teatrzyku szkolnego pod kierunkiem mgr Marii Gemby. Dużym powodzeniem cieszą się rajdy turystyczne organizowane przez mgr Jacka Mroczkowskiego. Z sukcesami występują na różnych konkursach recytatorzy , którymi opiekuje się mgr Irena Kaproń. . Lubią i często organizują wypoczynek letni uczniów mgr Gabriela Leśniewska              i mgr Piotr Leśniewski . W sali numer 4 od roku szkolnego 1991/92 rozpoczęto organizację kącika muzealnego. Zgodnie z zatwierdzonym przez Kuratorium programem autorskim, nauczyciel historii mgr Piotr Leśniewski  zachęca uczniów                i mieszkańców środowiska do tworzenia miejsca , w którym  znajdują się pamiątki, narzędzia pracy, zdjęcia i inne eksponaty pochodzące od mieszkańców Dąbrówki. W roku 1996 szkolne muzeum jest faktem , który należy rozwijać i kontynuować .

Od tego roku do szkoły przeniesiono oddział "O" ,gdyż władze gminne zlikwidowały przedszkole ,które istniało w Zakładzie Rolnym. Znacznie pogorszyły się warunki pracy w szkole. Nauczyciele gnieżdżą się w byłej kuchni , a kuchnia /prowizoryczna/ znajduje się w korytarzu szkolnym.

Od roku 1985 rada pedagogiczna uważnie śledzi losy absolwentów Szkoły Podstawowej w Dąbrówce . Znaczna ich większość podejmuje dalszą naukę .

Należy dodać ,że w stosunku do lat ubiegłych coraz więcej młodzieży uczy się w szkołach średnich . Niektórzy z nich podejmują dalszą edukację w szkołach wyższych.

Szczegóły  dalszej edukacji młodzieży przedstawiają się następująco:

Rocznik          Liczba          Szkoła         ZSZ          %          Liceum         %            Studia

                 absolwentów     specjalna                                 Technikum 

1970               12                 -                5            41.6          5               41,6            2

1971               12                 -                8            66,6          3               25               -

1972               10                 1               4            40             4               40               2

1973               13                 -                5            38,4          6               46,1            1

1974               11                 2               7            63,6          4               36,4            4

1975               15                 1               7            46,7          4               26,7            1

1976               17                 2               6            35,3          6               35,3           

1977               15                 -                6            40            9               60 

1978               19                 1              15           78,9          3               15,8

1979               17                 2              13           76,5          3               17,6

1980               12                 2               6            50             5               41,7

  Powstanie zakładu rolnego

              Po II wojnie światowej nowe władze rozpoczęły parcelację majątków

w ramach reformy rolnej. Ten stan rzeczy nie trwał jednak długo, gdyż nowe trendy kolektywizacji rolnictwa przyspieszały powstanie gospodarstw państwowych. Jesienią 1950r. na bazie niemieckiego gospodarstwa Bernarda Burdyka utworzono Zakład Rolny. W gospodarstwie tym były obory, stodoła i budynek mieszkalny. Wiosną 1952r. wybuchł pożar, który strawił budynki gospodarcze. Uratowano budynek mieszkalny, w którym obecnie znajdują się biura i dwa mieszkania. Początki gospodarstwa-to ok. 900 ha ziemi i kilka koni, które stanowiły siłę pociągową.

Ziemię obrabiano przy pomocy maszyn i sprzętu, między innymi z POM Sikorz. Obecnie jest to bardzo dobrze zmechanizowane gospodarstwo, pracujące na powierzchni

1153 ha.

              Wśród pierwszych pracowników tego zakładu należy wymienić następujące osoby: Bronisław Thiede, Roman Filipiak, Roman Jutrzenka, Edmunt Muzioł, Aleksander Sprengel, Leonard Bukowski. Na przestrzeni lat Zakład Rolny

w Dąbrówce zmieniał swoją przynależność. Najpierw podlegał pod Zespół Komierowo. Potem pod Inspektorat PGR Pawłowo. Następnie był zakładem Przedsiębiorstwa PGR Ogorzeliny. Do roku 1992 był to  Zakład Rolny należący do PGR Radzim.Później przeszedł pod zarząd Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa oddział w Bydgoszczy. Okres przemian w gospodarce i jej restrukturyzacji  wpłynął na likwidację byłych PGR i powstanie nowych zakładów . Od 1.05.1994 r.zakład w Dąbrówce wraz z Radzimiem i Skarpą zawiązał spółkę pracowniczą o nazwie "Dąbrad - Rol". Jej prezesem został inż. Andrzej Grabek .Przemiany te nie wpłynęły na masowe zwolnienia z pracy. Odeszli emeryci i renciści . Mieszkańcy osiedla po wykupieniu mieszkań stali się ich właścicielami. Wydzielono nowe ogródki przydomowe. Spółka o charakterze hodowlano - uprawowym  prowadzi również działalność handlową. Jej własnością są sklepy spożywcze. Świadczy usługi transportowe oraz nadzoruje produkcję w gorzelni . Od początku istnienia w zakładzie budowano nowe pomieszczenia gospodarskie  oraz mieszkalne.

W miarę możliwości finansowych zwiększał się  standard mieszkań pracowników. Utworzona baza transportowa obsługiwała sąsiednie zakłady. W ramach inwestycji w roku 1969 pracę rozpoczęła suszarnia, a 5 lat później pobudowano mieszalnię pasz. Podstawą gospodarowania Zakładu Rolnego były uprawy zbóż, kukurydzy, buraków cukrowych, ziemniaków. Wśród inwentarza dominuje  bydło i w mniejszym stopniu owce. Duży udział w zyskach zakładu stanowi produkcja pasz. Obecny stan zakładu oraz wygląd osiedla świadczy o dużym zainteresowaniu kierownictwa warunkami pracy i życia mieszkańców. Od chwili powstania zakładem  kierowały następujące osoby:

1.Antoni Batog do 1953r.

2.Alfons Landmesser od 1.07.1953r.-do 30.06.1966r.

3.Eugeniusz Żach od 1966r.-do 9.09.1971r.

4.Zygmunt Skwara od 9.09.1971r.-do 10.02.1972r.

5.Tadeusz Gajda od 1.04.1972r.-do 07.1973r.

6.Gerard Szyc od 1973r.-do 1976r.

7.Wincenty Bystroński od 1.04.1976r.-do 1.04.1977r

8.Andrzej Grabek od 1.03.1978r.

Obowiązki kierownika pełnił również Stanisław Latoszewski

od 1.04.-do1.07.1977r.

  "Dąbrad - Rol" jest największym zakładem pracy na terenie Dąbrówki .

Po upadku spółki ziemie zostały sprzedane prywatnemu przedsiębiorcy, który jest gospodarzem, choć nie zamieszkuje w Dąbrówce. Upadła działalność hodowlana, paszarnia, a obecne gospodarstwo opiera się głównie na uprawach rzepaku i pszenicy.

 Zakład Doświdczalny Oceny Odmian

                 Korzenie Stacji Doświadczalnej  w Dąbrówce sięgają roku 1954. Jej organizacją zajmował się Pan Augustyniak, zaś pierwszą siedzibą był "folwark" należący obecnie do Spółki"Dąbrad - Rol" w Dąbrówce. Pierwszymi pracownikami byli: Adela Thiede z. d. Gabrych i Urszula Warczak. Później stację przeniesiono na tereny gospodarstwa Wojciecha Szultza, pochodzenia niemieckiego. W budynku mieszkalnym z 1912r.  utworzono biura i mieszkania. Od początku działalności Stacja Doświadczalna Oceny Odmian  w Dąbrówce - okręg Chrząstkowo dzierżawiła od PGR średnio 32 ha ziemi, zatrudniając od 10 do 15 pracowników,

a w okresie schyłkowym 4. Bezpośrednio pod doświadczenia przeznaczano 3-3,5 ha tworząc od 2,5-3 tyś. poletek doświadczalnych. Działalność stacji skupiała się na zbieraniu danych dotyczących następujących roślin:

-rośliny okopowe (ok. 85 odmian ziemniaków ),

-brukiew,

-buraki pastewne,

-zboża ozime i jare,

-rośliny strączkowe (łubiny, bobik, groch),

-rośliny specjalne: tymianek, szałwia, kozłek lekarski, rumianek, -saradela, len.

              W zakładzie istniała stacja meteorologiczna, w której dokonywano systematycznie pomiarów temperatury i opadów. W latach 70-tych pobudowano

4-rodzinny budynek mieszkalny.

               W okresie działalności stacją kierowały następujące osoby:

1.Żurański                        do ok. 1957r.

2.Wacław Stanek              do ok. 1963r.

3.Mieczysław Polak od 1963r. do 1985r.

4.Grzegorz Pawlak   od 1985r. do 1992r.

                 W 1992r Stacja Doświadczalna Oceny Odmian  w Dąbrówce została zlikwidowana z przyczyn ekonomicznych. Mieszkania pracownicze zostały wykupione na własność , a budynek administracyjny wraz z zapleczem  sprzedano

w ręce prywatne .

  Przynależnośc etniczna i administracyjna

         Od zarania dziejów ziemie, na których powstała Dąbrówka zwano Pomorzem, a ściślej Pomorzem Gdańskim. Burzliwa historia zmieniała przynależność tych ziem, które były w posiadaniu Królestwa Polskiego, Zakonu Krzyżackiego i po rozbiorach-Prus. W 1918r. Dąbrówka weszła w skład II Rzeczypospolitej.

         Podczas II wojny światowej znowu była pod panowaniem niemieckim, by po 1945r. wejść w granice państwa polskiego. Od 1945r. wiele razy zmieniał się podział administracyjny kraju, mający odzwierciedlenie w poniższym zestawieniu:

1.1918r.-gmina Kamień Krajeński powiat Złotów

2.1918r.-1939r.-województwo pomorskie

3.od 1945r.-powiat Sępólno

4.od 1.01. 1955r.-gromada Sławęcin, powiat Chojnice

5.od 1.01 1962r.-gromada Ogorzeliny, powiat Chojnice

6.od 1973r.-gmina Chojnice, województwo bydgoskie

7.od 1976r. gmina Kamień Krajeński, województwo bydgoskie

              Funkcję sołtysa od 1945r. pełniły następujące osoby: Jan Surma, Maria Bukowska, Franciszek Kot, Stanisław Stępniewski, Jan Kaim, Jan Węsierski, Leokadia Wróbel, Henryk Ratuszniak, Stanisław Adamczyk i Leszek Kot.

             Dąbrówka leży na pograniczu trzech regionów etnicznych: Ziemi Krajeńskiej, Borów Tucholskich i Kaszub. Usytuowanie to prezentuje mapka.

Ze względu na długą przynależność Dąbrówki do Niemiec oraz osadnictwo przez ludność napływową trudno znaleźć oznaki folkloru i rdzennej kultury ludowej. Niemniej wśród mieszkanek  bardzo popularny, lubiany i kultywowany jest haft kaszubski, o którym traktuje praca pt. "Mój Region"- napisana pod kierunkiem Piotra Leśniewskiego. Od 1994 roku w Dąbrówce rozpoczęła działalność kapela podwórkowa "Fucha".

 Na I  i II  Festiwalu Kapel Podwórkowych Polski Północnej w Koronowie kapela ta zdobyła I miejsce oraz nagrodę publiczności. W zespole występują :Ireneusz Jeliński , Janusz Glaza , Leonard Glaza , Jerzy Dysput , Piotr Bociek, Wiesław Kołsut, Jerzy Labuda i Piotr Leśniewski . Wiele koncertów w pasie Polski Północnej przybliżyło słuchaczom wiadomości o Dąbrówce.

W Wiejskim Domu Kultury  szczególnie prężnie działa sekcja szachowa . Istnieje również Biblioteka  oraz koła zainteresowań dla dzieci .

           Od roku 1994 pojawiły się głosy mieszkańców negujące obecny podział administracyjny. Mając na uwadze bliskość Chojnic , jako dużego ośrodka miejskiego  oraz opiekę  lekarską większość mieszkańców wyraziła wolę przejścia Dąbrówki do gminy Chojnice . Wprawdzie odbyły się zebrania wiejskie , lecz nie doszło do referendum gminnego . Urząd Gminy w Kamieniu podtrzymał swoją wolę istnienia gminy w dotychczasowych granicach . Urzędnicy wyższego szczebla nie doprowadzili do zmiany granic. Dąbrówka nadal jest sołectwem gminy Kamień Kr.

   Bibliografia

1."Atlas historyczny dla kl. IV"-red.T. Suryl; PPWK Wrocław 1983r.

2."Chojnice-kronika dziejów miasta 1275r.-1975r.-Look ,Ostrowski, Bydgoszcz   1976r.

3."Dzieje Chełmna-zarys monograficzny"- red. M. Biskup, PWN Warszawa 1987r.

4."Kościół i parafia w Dąbrówce w czasie okupacji  hitlerowskiej (1939-1945 )" ,

     Piotr  Leśniewski

5."Kronika parafii Dąbrówka"

6."Kronika Szkoły Podstawowej w Dąbrówce"

7."Mój region"- praca zbiorowa uczniów Szkoły Podstawowej w Dąbrówce pod    

    kierunkiem Piotra Leśniewskiego, Dąbrówka 1988r.

8.Wywiad z Leonardem Bukowskim

9.Wywiad z Franciszkiem Kloskowskim

10.Wywiad z Grzegorzem Pawlakiem